Hakkari Ticaret ve Sanayi Odası (HATSO) Başkanı Servet Taş ve Hakkari Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı İsmail Akboğa, Ülkemizde son zamanlarda ekonomik olarak sıkıntılı süreçler geçirmekteyiz dediler.
Taş ve Akboğa,” Bu sürecin vatandaşlarımıza, esnaflarımıza, küçük-büyük hemen her işletme ve çalışanlarına, öğrencisinden ev hanımlarına kadar hatta yeni doğan bebeklerden ömrünün son demlerine gelmiş tüm insanlarımıza yansıması olmuştur.
Devletimiz bu süreci en az zararla atlatmak için uğraş verse de bunun vatandaşın cebine yansımaması mümkün değildir. Tüm vatandaşlarımız ekonomik sıkıntılarını çözümleyecek veya daha kolay atlatmalarını sağlayacak yollar arıyor.
Kimi temel ihtiyaçlarını kısmakta bulurken çareyi kimi de ekonomik sıkıntısının faturasını sahip olduğu mülkün kiracısına yükletiyor. Ev, dükkan, depo veya benzeri mekanların sahipleri içinde bulundukları zorlu şartları kira fiyatlarına zam yaparak kolaylaştırma yoluna gidiyor. Peki bu adil mi?
Türkiye’de yaşayan milyonlarca insan üzerinden bir tespit yapılmasına gerek yoktur. Küçük bir noktası olan Hakkari ilinden ülkenin genel halini anlamak zor olmayacaktır. Son birkaç yıldır kentimizde görülmedik durumlara şahitlik ediyoruz.
Ev, dükkan vb. yer kiralarının anormal seviyelerde arttığı, absürt rakamlara geldiği bir zamandayız. Kentin olmayan olanaklarının üzerine yaşanan bu kira artışları vatandaşlar açısından içinden çıkılmaz bir durum yarattı. Kiracılar yapılan kira zamları karşısında çaresiz. Zira devletin daha önce koyduğu %25’lik kota kalktı.
Mülk sahiplerinin vicdanına bırakılan kira artışlarının birçoğu ne yazık ki merhamet barındırmıyor. Bu süreçte bir ev sahibi olmayan her vatandaş yalnızca kirasını ödeyebilmek için çalışıyor. Çünkü yüksek kira ve aidatlar gelirin çoğuna tekabül etmektedir.
Hakkari ili sanayi, turizm vb. birçok alana ait imkanlardan yoksun bir şehirdir. Bu yoksunluk nedeniyle iş olanakları kısıtlı ve verimsizdir. Var olan işlerde yüksek kazanç getirisi bulunmamaktadır.
Asgari maaş veya daha az ücretlere çalışan binlerce insan barınma, beslenme, eğitim vb. temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanmaktadır. Bilhassa barınma maliyetinin yüksek kiralarla imkansızlaşması özellikle bu kapsamdaki vatandaşlar için insani yaşam standartlarını sağlamakta güçlük yaratmaktadır.
Bu durum yalnızca kirada oturan vatandaşlar için değil evine, ailesine ekmek kazanmak için uğraşan esnaflar için de oldukça zor koşullar doğurmuştur.
Dükkan, depo, ofis vb. mülk sahiplerinin yüksek kira zamları esnafları iş yerleri kapatma durumuna sürüklemektedir. Özellikle küçük esnafın zarar gördüğü bu zamlarla halkımıza yıllardır hizmet veren dükkanlar kazançları ile maliyetlerini denkleştirememektedir. Kiraların maliyetlere yüklediği yüksek rakamlar esnaflık yapmanın önünde büyük engeller oluşturmaktadır.
İlde bulunan işsiz insan sayısı günden güne artış göstermektedir. Bunun son zamanlardaki ana sebeplerinden biri yapılan kira zamlarıdır. Kirasını ödeyemeyen esnaf, çalışanlarını işten çıkarma yoluna gidiyor. Yine yüksek maliyetlerden ötürü esnaflar işçi çalıştırmaya yanaşmamaktadır.
Zira çalışanlara verilecek ücreti maliyetten düşerek maliyet-kazanç dengesini kurmaya çalışmaktadır. Kira zam oranlarında kotanın kalkmasıyla mülk sahipleri yüksek oranlarda kira artışları yapmaya başlamıştır. Bu uygulamanın ne hukukta ne de insan vicdanında bir yeri bulunmamaktadır.
Zincir marketlerin günden güne fazlalaştığı Hakkari’de küçük esnafın barınma sorunu içinden çıkılmaz bir hal almıştır. İş olanaklarının yoksunluğu üzerine kepenk kapatan esnafın da eklenmesiyle işsiz sayısı devamlı olarak artış göstermektedir.
Bu şekilde bir gidişatın kente ve halka vereceği zarar göze alınamaz. Halk olarak birlik olmamız ve bu ekonomik zorlu süreçten dayanışma ve destekle kurtulmamız gerekmektedir. Kritik süreci bir fırsata dönüştürme amacı faydalı sonuçlar doğurmayacaktır.
Esnaflarımız, kirada oturan vatandaşlarımız adına bu hususta hassasiyet bekliyoruz. Kira artışlarının kaçınılmaz olduğu bu süreçte daha makul oranlarda zam yapılmasını istiyoruz. Bu oranın belirlenmesinde TEFE-TÜFE oranlarının baz alınmasını talep ediyoruz. Bu oranların üstünde yapılan zamlar hukuksuzdur. Hepimizin aynı ekonomik süreçlerden geçtiğini unutmadan, kendi zorluklarımızı başkalarına yükletmeden dengeli kararlar alınmalıdır.
Hakkari’de yüzyıllardır yaşayan kültürü koruyarak halkın birbirine anlayışlı ve destekleyici olması büyük önem taşımaktadır. Küçük esnafların ezilmeden çalışabilmesi, kiracıların ay sonunda ailesinin temel ihtiyaçlarından kısmadan kirasını ödeyebilmesi, insani yaşam şartlarının altında hayatlara dönüşmeden bu kira artışlarına son verilmelidir"
