Beykent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji bölümünden Doç. Dr. Neslim Güvendeğer Doksat, boşanmaların, çocuklarda bıraktığı etkilere dair önemli bilgiler aktardı. Çocukların boşanma kavramını idrak edebilmesinin, gelişimsel dönemlerine göre farklılık gösterdiğini belirten Doksat, yaş grupları arasındaki etki farkını kritik detaylarıyla anlattı.
Doksat, 0-3 yaş arasındaki çocukların, boşanmanın ne olduğunu idrak edemedikleri halde, anne ve babalarındaki gerginliği hissettiğinin altını çizerek, ''Ayrı kaldıkları ebeveynin eksikliğini de hissederler. Bu durumda kendileri de huzursuz, gergin ve sıkıntılı olurlar. Uyku ve yemek düzenlerinde sorun olabilir'' dedi.
4-6 yaş arasındaki çocukların, olayın hukuki boyutu olmasa dahi, aile kurumunda bir ayrılık olacağını anladığını söyleyen Doksat, ''Genellikle bu durumu şiddetle reddederler. Söz konusu ayrılığın gerçekleşmemesi için ellerinden geleni yaparlar. Anne veya babalarına sorun çıkartırlar. Huzursuz ve sıkıntılı olurlar'' diye konuştu.
''Arkadaşlarına karşı saldırganlaşabilirler''
Bir sonraki grup olan 7-10 yaş arasındaki çocukların, boşanmanın hukuki ve manevi boyutlarını tam olarak idrak ettiğine dikkat çeken Doksat, ''Bu yaş grubu, evdeki geçimsizliğin çok yoğun olduğu olgularda, anne veya babalarına bu konuda anlayış gösterip boşanma fikrine karşı çıkmayabilirler. Ancak, evde sıcak bir tartışma ortamının yaşanmadığı ortamlarda, çocuklar bu fikri yine reddederler. Annelerinin ve babalarının sözlerini dinlemezler, huzursuz ve sıkıntılı olurlar. Akademik başarıları etkilenebilir. Okula gitmek istemeyebilirler. Okulda arkadaşlarına karşı saldırganca davranabilirler'' ifadelerini kullandı.
''Ergenlik döneminde sorunlar daha zor atlatılır''
Doksat, 11-16 yaş arasındaki çocukların ise evde yaşanan sıkıntının farkında olduğunu vurgulayarak, genellikle bir ebeveynlerini daha haklı bulduklarını söyledi.
Doksat, ebeveynlerden birini haklı bulan çocuğun, koalisyonu andıran bir anlaşmaya kadar ilerleyebileceğini belirterek sözlerine şöyle devam etti: ''Boşanma olayına çok sıcak bakamasalar da ilişkide özellikle sıkıntı yaşadığına empati yapabildikleri ebeveynlerinin haline anlayış gösterip boşanmaya rıza verirler. Aile içinde taraf tutma ve kutuplaşmalar yaşanabilir. Çocuk bir ebeveynine karşı isyankârca davranırken, güçsüz olduğuna inandığı diğer ebeveynine daha fazla bağlanabilir. Bu yaş dönemindeki çocuklar bir veya her iki ebeveyne karşı aşırı manipülatif bir tutum sergileyebilirler. Maddi ve manevi ihtiyaçları doğrultusunda mevcut durumu kullanarak isteklerde bulunabilirler. Ergenlik dönemi sorunlarını daha zor şekilde atlatırlar. Ders başarıları olumsuz etkilenebilir veya tam tersi olarak kendilerini aşırı ders çalışmaya verebilirler. Akranlarıyla beraber geçirdikleri süre artar. Bu yaşlarda arkadaş seçiminde hatalı kararlar alabilirler. Sigara, alkol ve madde suistimali riski artabilir. İç sıkıntısı, hayattan keyif alamama, konsantrasyon sorunları, çabuk sinirlenme, uyku ve iştah sorunları, boşluk duygusu gibi depresif belirtiler ortaya çıkabilir. Kimlik arayışı uzayabilir ve kendilik duygusunun oturması daha fazla zaman alabilir.''
Çocuk ve Ergen Psikiyatrı Doç. Dr. Neslim Güvendeğer Doksat, anne ve babaların, çocukları için boşanma sürecini sağlıklı kılabileceğini belirterek 11 kritik tavsiye aktardı:
1. Boşanma olayının gerçekleşmesinden önce, çiftlerin bir süre ayrı yaşayıp ilişkilerini tekrar gözden geçireceklerini çocuklara açıklamaları ve ilişkiye bu şansı verdikten sonra boşanma kararı almaları.
2. Ebeveynlerin kendi ilişkileriyle ilgili olarak çocuklarını hakim tayin etmemeleri, çocukları üzerinden birbirlerine haber iletmemeleri.
3. Kaliteli anne-çocuk, baba-çocuk ilişkisinin hiçbir şekilde değişmeyeceğinin çocuğa anlatılması.
4. Boşanma olayının gerçekleşmesi durumunda, bundan sonraki hayatlarında olacak, maddî manevi tüm değişikliklerin çocuklara önceden anlatılması.
5. Boşanma sürecinde ve sonrasında anne ve baba arasındaki medenîce iletişimin ve saygının korunması, ebeveynlerin çocuğa karşı hiçbir şekilde birbirlerini kötülememeleri.
6. Boşanmadan sonra çocuğun birlikte yaşamadığı ebeveynini düzenli şekilde ziyaret etmesini temin edecek anlaşma protokolünün oluşturulması.
7. Boşanma sonrasında çocuğun her iki ebeveyni ile olan ilişkisinin kaliteli bir şekilde devam etmesi, çocuk üzerinden diğer evde nelerin yaşandığına dair bilgi toplama arayışına girilmemesi.
8. Çocuğun temel bakım, korunma, sağlık, eğitim ve duygusal ihtiyaçlarının her iki ebeveyn tarafından da eşit dağılımlı olarak temin edilmesi.
9. Boşanma öncesinde ve sonrasında çocuktan gelebilecek olan maddi, manevi ve manipülatif davranışlara karşı hazırlıklı olma, ebeveyn otoritesinin kaybedilmeden korunması.
10. Çocuğun akademik başarısının, kurduğu arkadaşlıkların, zararlı alışkanlıklarının yakından takip edilmesi, sorun varsa derhal müdahale edilmesi.
11. Bu konularda yaşanan herhangi bir sorun durumunda, boşanmış çiftlerin en kısa zamanda bir çocuk ve ergen psikiyatrından profesyonel destek almaları son derece önemlidir.
