Vücuttaki iyot eksikliğiise başta guatr olmak üzere birçok hastalığa neden olabiliyor. Anadolu Sağlık Merkezi Endokrinoloji ve Metabolizma Uzmanı Dr. Serap Yalın, 1 - 7 Haziran İyot Yetersizliği Hastalıklarının Önlenmesi Haftası’nda iyot eksikliğinin belirtilerinden, nedenlerinden, yol açacağı hastalıklardan ve alınacak önlemlerden bahsediyor. Dr. Yalın, “İyot vücut tarafından üretilemiyor bu nedenle ağız yoluyla gıdalardan temin edilerek iyot ihtiyacının giderilmesi gerekiyor” diyor.
İyot eksikliği, anne karnından itibaren yaşamın tüm dönemlerinde ciddi sorunlara neden olabiliyor. Anadolu Sağlık Merkezi Endokrinoloji ve Metabolizma Uzmanı Dr. Serap Yalın, “Dünya nüfusunun yüzde 40’ı iyot eksikliği riski taşıyor. İyot eksikliği vücutta erken dönemde hiçbir belirti göstermezken ilerleyen dönemde, tiroit bezinin büyümesine yani guatr hastalığına ve tiroit hormonu üretiminin azalmasına (hipotiroidizme) neden oluyor. Vücut, iyot üretemediği için iyotlu tuz, iyot bakımından zengin toprakta yetişmiş gıdalardan ve deniz ürünlerinden yeterli iyot ağız yoluyla alınmalıdır” diyor.
İyot Eksikliğinin Belirtileri
Dr. Serap Yalın, iyot eksikliği erken evrede belirti vermezken hipotiroidiye yol açtıktan sonra belirtilerinin; halsizlik, cilt kuruluğu, saç dökülmesi, ciltte kalınlaşma, kabızlık, soğuğa tahammülsüzlük, adet düzensizlikleri, saç ve tırnaklarda kırılma, kilo artışı, unutkanlık, konsantrasyon güçlüğü, depresyon, duygu durumunda dalgalanmalar, kalp ve akciğer yetersizliği gibi geniş bir şikayet yelpazesi oluşturabileceğini söylüyor.
Hamilelik ve Emzirme Döneminde İyot Eksikliği Çok Riskli
İyot eksikliğinin gebe ve emziren kadınlarda daha ciddi sorunlara yol açabileceğine dikkat çeken Dr. Yalın, “Gebelerde iyot ihtiyacı artar. Eğer anne adayında ciddi iyot eksikliği varsa; düşük, erken doğum, doğumsal anomaliler ve yeni doğanda hipotiroidi görülebilir.
Ayrıca annesinde iyot yetersizliği olan yeni doğan bebeklerde zekâ geriliği, işitme ve konuşma bozukluğu ile gelişme geriliği riski vardır. Büyük çocuklarda iyot yetersizliği; zihinsel gelişmede geriliğe ve IQ’da azalmaya yol açar. Doğurganlık çağındaki kadınlarda ise ciddi iyot eksikliği kısırlığa neden olabilir. İyot eksikliği için en kritik dönem beyin gelişiminin büyük oranda tamamlandığı gebeliğin ikinci üç ayı ile üç yaş aralığıdır” diyor.
Ne Yemek Gerekiyor
Dr. Yalın, başlıca iyot kaynağının iyotlu sofra tuzu olduğunu bunun dışında deniz ürünleri, peynir ve yoğurt gibi süt ürünleri, yumurta ve sebzede de iyot miktarının yüksek olduğunu söylüyor. İyot miktarının meyvelerde düşük olduğuna dikkat çeken Yalın, bitkisel ve hayvansal gıdaların iyot içeriğinin yetiştikleri topraktaki iyot miktarı ile orantılı olduğunu da dile getiriyor. Dr. Yalın, öte yandan iyot fazlalığı tiroit nodülü ve tiroid bezinin fazla çalışan (hipertiroidi) bireylerde zararlı etkilere yol açabileceğini de belirtiyor.
İyotlu Tuz Tüketimi İyot Eksikliğini Gideriyor
İyot eksikliğinin iyotlu tuz tüketimi ile giderileceğini söyleyen Yalın, “Genel olarak 1 gram iyotlu tuzdaki iyot miktarı ortalama 70 mikrogram civarındadır. Yani vücudun, günlük iyot ihtiyacı 2 gram tuz ile karşılanabiliyor. İyotlu tuz tüketiminin sürekliliğin sağlanmasıyla iyot eksikliği riski bulunmaz ancak iyotlu tuz tüketimi bırakıldığı anda iyot eksikliği tekrar kendini gösterir” diyor ve ekliyor
‘’İyotlu tuz ambalajı içinde tüketilmeli ya da nemli olmayan serin ortamlarda, ışık, güneş ve hava görmeyen koyu renkli kapalı cam kaplarda saklanmalı ve kısa sürede tüketilecek şekilde az miktarda satın alınmalıdır. Ayrıca, iyodun uçmaması için tuz, yemek pişmeden değil, ocaktan alınmadan hemen önce ya da sofrada atılmalıdır. Açıkta bırakıldığı takdirde tuzdaki iyot yok olur, yemek sıcakken katıldığında da tuzdaki iyot etkinliğini kaybolur.”bülten
