EVDE BEKLEYEN TEHLİKELER!

Rehberde ev hanımlarının yemek, temizlik yaparken karşılaştıkları fiziki kazaların yanı sıra kullandıkları kimyasallara maruz kalmaları sonucu ortaya çıkan olumsuzluklar ele alındı.

KTÜ Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gamze Çan, Dr. Şehbal Yeşilbaş Üçüncü, Prof. Dr. Murat Topbaş, Doç. Dr. Nazım Ercüment Beyhun, Doç. Dr. Vedat Toğan ve redaksiyon Yrd. Doç. Dr. Fırat Caner tarafından “Ev işlerinin iş sağlığı ve güvenliği bakış açısıyla değerlendirilmesi ve rehber geliştirme” çalışması tamamlandı. 

Çalışma ile ilgili bilgiler veren Prof. Dr. Gamze Çan, çalışma kapsamında Trabzon’daki ev hanımlarıyla görüştüklerini anlattı. Ev işlerinin düşünüldüğünden daha fazla tehlike ve risk arz etmesine rağmen profesyonel bir iş olarak görülmediğine dikkat çeken Çan "Ev işleri düşünüldüğünden daha fazla tehlike ve risk arz etmesine rağmen profesyonel bir iş olarak görülmemekte,

risklerin diğer iş kollarına kıyasla kısa süreli ve mevzuat dışı olması sebebiyle risk değerlendirmeleri yapılırken göz ardı edilmektedir. Ev işlerinde de diğer iş kollarında olduğu gibi fiziksel, ergonomik, kimyasal, biyolojik ve psikososyal riskler söz konusudur” dedi.

Mutfak ev kadınları için en tehlikeli yer 

Hazırlanan rehberde ev hanımlarına yönelik uyarılar olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Gamze Çan, mutfak alışverişi yapan bayanlara alışveriş malzemeleri taşırken tekerlekli market ve pazar arabaları kullanmalarını tavsiye etti. Çan "Elinizde çok ağır yük taşımamaya ve taşıdığınız yükün ağırlığını iki elinize eşit paylaştırmaya dikkat edin.

Pişirilecek yemeklere karar vermede; her gün ne yemek yapacağınızı ve seçtiğiniz yemeklerin beğenilip beğenilmeyeceğini düşünüp bu yüzden gerginlik yaşamaktansa ev halkının onayladığı haftalık yemek listesi hazırlayın.

Sık kullanılan yiyecek ve mutfak malzemelerini kolaylıkla erişebileceğiniz raflarda saklayın. Yiyecek ve malzemelerin saklanması, sık kullanılan yiyecek ve mutfak malzemelerini kolaylıkla erişebileceğiniz raflara saklayın. Dolap kapakları yaralanmalara neden olabileceğinden açık bırakılmamalıdır. Bunun için kapakların kendiliğinden kapanmasını sağlayacak aparatlar kullanabilirsiniz.

Yüksekte duran malzemeler, uzanmak için çubuk ya da benzeri eşyalar kullandığınızda üstünüze düşebilir. Bir şeyi keserken parmaklarınızı yaralamamak için sağ elinizi kullanıyorsanız sol elinizde, sol elinizi kullanıyorsanız sağ elinizde metal bıçak koruyucuları kullanılabilirsiniz.

Rende kullanırken ellerinizi kesici yüzeyden uzak tutun. Ekmek, sebze ve meyveler, et, tavuk, deniz ürünleri için ayrı ayrı olmak üzere, kestiğiniz ürünün özelliğine uygun bıçak ve kesme tahtaları kullanın.

Çok yıpranmış veya üzerinde derin çatlaklar, çizikler oluşan kesme tahtalarını değiştirin. Bu tür kesme tahtaları mikropların üremesi için ortam hazırlar ve kesme sırasında takılarak yaralanmalara yol açabilir.

Kesme işlemini gerçekleştirdikten hemen sonra bıçak ve tahtanızı mutlaka sudan geçirin ve üstündeki kalıntıları en kısa sürede temizleyin. Mikrop üremesini engellemek için kesme tahtalarınızı yıkadıktan sonra suyla temas edebileceği yerlerde, örneğin musluk arkasında ya da yanında bekletmeyin.

Kuru bir bezle üzerlerindeki fazla suyu alın; tamamen kurumaları için bulaşıklığa yerleştirin ya da tezgâh duvarındaki çengellere asın. Kullanmadığınız zamanlarda, elektrikli aletleri fişte bırakmayın. Kısa devre yapmaları halinde yangına sebebiyet verebilirler” dedi.

"Yemek pişirirken mutfaktan ayrılmayın"

Rehberde yemek pişirilirken karşılaşılabilecek riskleri ele aldıklarını da anlatan Çan, “Yemek pişirirken mutfaktan ayrılmayın ya da zaman ayarlı alarmlar kullanın. Mutfakta kullanılan elektrikli araçların kablolarının lavaboya veya ocağa yakın olmamasına dikkat edin.

Ocak ve fırınların yakınında kolayca tutuşabilecek elbezi, havlu, peçete gibi madde ve cisimler bulundurmayın. Kapı ve pencerelerin cereyan yapacak şekilde iki taraflı açılması ocağın sönmesine, dolayısıyla da gaz kaçağına sebep olabilir. Bu durum, yanmaya müsait eşyaların tutuşmasına, bazı eşyaların düşüp kırılmasına, yangına ve yaralanmalara neden olabilir.

Bir yeri, orayı kullanmadığınız zamanlarda havalandırmaya özen gösterin. Islak elbezi ısıyı daha kolay ileteceğinden, sıcak tencere ve tavaları tutarken kuru el bezi kullanın. Tencere ve çaydanlıktan çıkan buhar elinizi ve yüzünüzü yakabileceğinden buharla temastan kaçının. Kapakları yüzünüzden uzakta ve yavaş açın. Elinizin yanmaması için, tencere ve tava saplarını ateşten uzak tutun. Tencere ve tava sapları size dönük olursa tencere ve tavaları çarpıp devirebilirsiniz.

Önlem olarak sapları arkaya döndürün. Basınçlı pişirme kaplarını mutlaka kullanım kılavuzuna uygun şekilde kullanın ve içlerindeki basıncı düşürmeden açmaya çalışmayın.

Su kaynatırken kullandığınız kapları tamamen doldurmayın. Böylece kaynadığında su taşmaz. Kaynattığınız taşarsa ocağı söndürebilir. Bu durumda gaz sızma ve zehirlenme riski ortaya çıkar. Taşma riski olan sıvıları kaynatırken içlerine bardak altlığı vb. cam ya da seramik herhangi bir nesne koyarsanız taşma olmaz" uyarısında bulundu.

"Yemek yaparken yağ sıçramasına dikkat"

"Yemek yaparken yağ sıçrayıp yanıklara sebep olabileceğinden, kızgın yağ içine su koymayın, suyu süzülmemiş veya donmuş gıdalar eklemeyin" diyen Çan, uyarılarını şöyle sürdürdü:

"Yağ sıçraması ve yanmalardan korunmak için çift taraflı tava kullanın. Mutfakta kolay ulaşabileceğiniz bir yerde mutlaka bir yangın söndürücü bulundurun. Yangın söndürücüyü kullanmayı öğrenin. Tek prizde birden fazla elektrikli alet kullanımı hatta aşırı yüklenmeye sebep olur.

Aşırı yüklenme de yangına sebep olabilir. Tüpünüzü kesinlikle yatırmayın, çalkalamayın, dik olarak kullanın. Tüpünüzün gaz kaçak kontrollerini sabun köpüğü kullanarak yapın. Tüpünüzü direkt güneş görmeyecek yerde saklayın.

Piknik tüpleri üzerindeki ocaklara kazan ve büyük tencere koymayın. Bunların geniş tabanları ısıyı alta doğru yayarak tüpün ve valfin ısınmasına ve tüpün patlamasına neden olabilir. Tatil gibi sebeplerle bir süre kullanmayacaksanız herhangi bir kaza olasılığına karşı tüpünüzün vanasını kapatın.

Yanma riskine karşı ocak ve fırınların ısınan kısımlarına sıcakken temas etmeyin. Çok büyük ve ağır tencereler cam yüzeyli ocakta aşırı ısınır ve patlamalara sebep olabilir. Ocak gözlerinin üzerinde genişliklerine uygun tencereler kullanın.

Geniş yüzeyli tencereler uzun süre ocakta kullanıldığında ısınarak etrafa (açma kapama düğmeleri ve gaz hortumuna) zarar verebilir, hatta yangın çıkmasına sebep olabilir. Bu tür tencereleri dikkatli kullanın. Demir ızgaralı ocaklarda uygun büyüklükte tencere kullanılmadığında tencere düşebilir ve içindekiler dökülebilir.

Bu da yaralanmalara sebep olur. Fırının kapağını çalışırken açarsanız buhar boşalana kadar uzak durun. Elektrikli aletlerin kablolarını hasar var mı diye sık sık kontrol edin. Arızalı aletleri sakın kullanmayın.” 

"Bulaşık eldiveni kullanmayı ihmal etmeyin"

Rehberde bulaşık yıkamayla ilgili de uyarılarda bulunduklarını belirten Çan, “Bulaşık yıkarken su geçirmez bulaşık önlüğü kullanın ki ıslanmayasınız. Kimyasal maddelere ve suya uzun süre maruz kalmamak için bulaşık eldiveni kullanın.

Elinizde kesik, yara, kızarıklık gibi şeyler varsa suyla temas ettirmeyin. Bulaşık eldiveni kullanın. Cildiniz suyla uzun süre temas ederse kuruyup çatlar. Bulaşık yıkadıktan sonra ellerinizi iyice kurulayın. Ellerinizin sağlığı için bulaşık sonrasında nemlendirici kullanın.

Bulaşık yıkarken dik durun ki sırtınız ve boynunuz eğilmesin. Bulaşık suyu sıcaklığı, elinizin dayanabileceği 45-50 dereceyi geçmesin. Köpüklü suyun içi görünmediğinden, bıçak gibi kesici aletler suyun içine atılmamalıdır. Bulaşık yıkarken elinizi kesebilirler.

Kenarları kırık veya çatlak tabak ve bardakları elinizi kesme riski olduğundan atın, sakın kullanmayın. Bardak, tabak gibi kırılabilecek malzemeleri yıkarken sert hareketlerden kaçının. Fazla kimyasal maddeye maruz kalmamak için bulaşıkları bekletmeden, üzerlerindeki artıklar kurumadan yıkayın. Bulaşıkları iyice durulayın” bilgilerini paylaştı. İHA