HAKKARİ’DE EZİDİ KÜLTÜRÜ YOK OLUYOR

Hakkari Medrese Mahallesinde bulunan Kızıl Kümbet Mezarlığını ziyaret eden gelinlik çağına gelmiş, bahtı açılmamamış veya çocuk sahibi olamamış ailelerin burayı ziyaret ederek ağaçlara bez asmaları mezarlığı ayrı bir renk kattı. Bu geleneğin ise teknolojinin gelişmesi ve hızla yayılan modern şartların kendini göstermesi ile birlikte bu kültüründe yok oyma tehlikesi ile karşı karşıya bulunduğu belirtildi.

Bir zamanlar kadınların ziyaretçi akınına uğrayan Kızıl Kümbet mezarlığına son günlerde uğrayanın olmadığı belirtildi. Mezarlıktaki ağaçların renga renk bezlerle süslendiğini belirten bazı gençler de buraya gelen kadın ziyaretçi sayısından her geçen gün düşüş yaşandığı ifade ettiler.

Haberin Görüntülerini Görmek İçin Tıklayın

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Top, teknolojinin hızla gelişmesi ve dünyanın modernleşmesi ile birlikte tarihi kültür ve dokunun yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bulunduğunu söyledi. Hakkari Medrese Mahallesinde bulunan Kızıl Kümbet Mezarlığındaki ağaçlara bez bağlamanın da Ezidi kültürü olduğunu ifade eden Yrd. Doç. Dr. Mehmet Top, bu kültürün de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bulunduğunu belirtti.  

Yrd. Doç. Dr. Mehmet Top, ”Ezidilik 12. Yüzyılda Orta Çağ'da ortaya çıkan farklı inanç ve kültürlerin karışımı bir yapılanmadır. Müslüman olan Kürtlerin Ezidileri Hakkari kültüründe görebiliyoruz. Bunların bir tanesi de ağaçlara dilek tutmak amacıyla bez bağlamak. Kızıl Kümbet mezarlığında yoğun bir şekilde bunu görüyoruz. Daha çok böyle gelinlik çağına gelmiş, bahtı açılması için ya da evlenmiş çocuk sahibi olmamış çocuk sahibi olmak için gelen kadınlar ağaçlara bez bağlayarak dilek tutuyorlar.

KIZIL KÜMBET MEZARLIĞI KORUNMALIDIR
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Top,, "Kızıl Kümbet Mezarlığı içerisinde hem dini Hakkari illeri gelenlerinin gömülü bulunduğu bir yerdir. Hakkari beyi Abdullah Han, onun annesi Hz. Rabia Sultan, gelini Şemsi hanımın mezarlar burada bulunmaktadır.

 Kadınların mezarlıkları burada çoğunlukta bulunduğu için mezarlık kadın ağırlıklı ziyaretçilerin akınına uğruyor. Bu kültürün bölgede Osmanlı döneminden günümüze kadar geldiğini görüyoruz. Bu açıdan oldukça önemli buranın korunması Hakkari deki halk inançlarında devam ettirilmesi açısından önem taşıyor” dedi.

YEREL YÖNETİMLERE İLGİSİZ KALIYOR
Hakkari kültürünün koruma ve yaşatma adına yerel yönetimlere büyük görevler düştüğünü belirten Yrd. Doç. Dr. Mehmet Top, buradaki kültürün yaşatılması için acilen harekete geçirilmesi gerektiğini belirtti. Mehmet Top, ”Hakkari kültürünü koruma ve yaşatma adına buradaki yerel yönetimlerin biraz ilgisiz kaldığını görüyorum.

Bu tarihi mezarlığın yeni gömülere kapatılması ve düzenlemenin yapılması, mescit, çeşme yapılması. Kısacası tarihi dokusunun korunması çok önemlidir. Hakkari’ye gelen ziyaretçilerin gezebilecek mekanlarından 3 tanesinden bir de Kızıl Kümbet mezarlığı olması dikkatleri üzerine çekmektedir.

Taşlardaki motiflerin dilinde bu kültürün Hakkari’ye özgünlüğünü ise ayrı bir yer taşıyor. Kızıl Kümbet mezarlığında çevre düzenlemesi yapılması halk inanç ve kültürünün yaşatırması için çok önemlidir.  Hakkari’de Ezidi kültürü arasında mezarlıklardaki ağaçlara bez bağlama yarı yılda türbeleri ziyaret etme geleneği bulunuyor.

Ancak teknolojinin gelişmesi ile birlikte modern şartlar nedeniyle bu kültür yok oluyor.  Acilen Hakkari yöresinde kayıp el sanatları, kültür ve gelenek göreneklerin korunması gerekmektedir. Burada kültür duyarlılığı azalmaya başladı” dedi. Feyzullah Taş özel haber/İHA