Bu yazı kısa ama etkili olsun. Tabi ki görebilene! Coğrafya dersi 10.sınıf müfredatı içerisinde yer alan İç Kuvvetler konusu öğrenciler tarafından pek de sevilen bir konu değildir. Bu konunun alt başlıkları:
- Orojenez
- Epirojenez
- Volkanizma
- Depremdir.
- Bu başlıklardan ilk iki tanesi ezber içerikli olup YKS türü sınavlarda sıkça sorulmaktadır. Kısaca Orojenez dağ oluşumu, Epirojenez kıta oluşumudur. Diğer iki başlık ise isminden ötürü zaten bilinmektedir. Konunun diğer alt başlıkları ise Kayaçlar ve jeolojik devirlerdir.
Yazıda konuyu anlatmak yerine konuyu örneklendirecek ve daha iyi anlamanızı sağlayacak bir örnek üzerinde durmak istiyorum. Okurken hayal edin lütfen!
Elinize bir çaydanlık alın.(Çaydanlığın kapağı yerkabuğu ve içerisindeki su ise magma olsun) İçine bir miktar su koyup ocağın üzerine koyun. İlk etapta çaydanlık ve kapağında hiçbir hareket yoktur. Yani izostatik denge dengededir.(İzostatik denge yerkabuğu ile magma arasındaki dengedir.)Çaydanlıktaki ısı arttıkça içeride enerji birikimi artar. Bu enerjiyi de yerin içerisindeki magma gibi görün. Bu enerjiye dayanamayan çaydanlık kapağı sallanmaya başlar. İşte size depremin oluşumu. Kaynamaya devam eden çaydanlıkta enerji birikimi daha da artar ve kapak hem sallanır hem de içerisindeki çay kenarlardan akmaya başlar.
Bu da volkanizmadır. Yani magmanın yerin zayıf noktalarından yüzeye çıkmasıdır. Çaydanlıktaki ısı birikimi daha da artığından bu defa enerjiye dayanamayan çaydanlık kapağı iyice sallanmaya başlar ve en sonunda çaydanlığın üzerinde yan yatar vasiyette durur. Bu kapağın üst kısmını dağ gibi görürseniz bu da orojenez yani dağ oluşumudur. Epirojenez ise yeryüzünün toptan alçalması ya da yükselmesi olayıdır.
Çaydanlığın içerisindeki enerjinin kapağı yükseltmesi ya da düşürmesi de buna örnektir.O halde böyle düşünürsek konuyu daha iyi anlamış oluruz. Konuyu her tekrar etmek istediğinizde evde bir çay demlemeniz yeterli olacaktır. Hayata bakmaya bilene her yer bir ipucudur. Bu şekilde düşünerek birçok konuyu somutlaştırmanız mümkündür.
Dünya ipuçları ile doludur. Bir enerji ve döngü düzeni içerisinde akıp gitmektedir. Her şeyin bir örneği ve benzeri yaratılmıştır. Bize kalan sadece benzerini bulmaktır. Gerisi kendiliğinden gelecektir.
