20. yüzyılın sonlarında Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa'daki sosyalist rejimlerin çöküşüyle sonuçlanan bir süreçti. Bu çöküşün nedenleri hakkında çeşitli görüşler bulunmaktadır, ancak bazı temel faktörler üzerinde genel bir fikir birliği vardır.

Ekonomik Nedenler:
* Merkezi Planlama: Sosyalist ekonomilerde merkezi planlama sistemi, kaynakların verimli bir şekilde dağıtılmasını zorlaştırıyordu. Bu durum, kıtlıklara, verimsizliğe ve teknolojik geriliğe yol açtı.

* Rekabet Eksikliği: Rekabetin olmadığı bir ortamda, işletmeler yenilik yapmaya ve verimliliği artırmaya teşvik edilmiyordu. Bu da ekonomik durgunluğa ve yaşam standartlarının düşmesine neden oldu.

* Tüketim Malları Kıtlığı: Sosyalist ekonomilerde tüketim malları üretimi genellikle yetersizdi. Bu durum, halkın memnuniyetsizliğine ve rejimlere olan güvenin azalmasına yol açtı.

Siyasi Nedenler:
* Tek Parti Yönetimi: Sosyalist rejimlerde tek parti yönetimi, siyasi katılımı ve özgürlükleri kısıtlıyordu. Bu durum, halkın rejimlere karşı muhalefetini artırdı.

* Baskı ve Sansür: Sosyalist rejimler, muhalefeti bastırmak için baskı ve sansür yöntemlerine başvurdular. Bu durum, halkın ifade özgürlüğünü kısıtladı ve rejimlere olan nefreti körükledi.

* Yolsuzluk: Sosyalist rejimlerde yolsuzluk yaygındı. Bu durum, halkın devlete olan güvenini sarstı ve rejimlerin meşruiyetini zayıflattı.

Sosyal Nedenler:
* Milliyetçilik: Sosyalist rejimlerde milliyetçilik duyguları bastırılmaya çalışıldı. Ancak bu durum, milliyetçi hareketlerin güçlenmesine ve rejimlere karşı muhalefetin artmasına neden oldu.

* Dini Baskı: Sosyalist rejimler, dini inançları baskı altında tutmaya çalıştılar. Bu durum, dindar kesimlerin rejimlere karşı düşmanlık beslemesine yol açtı.

* Yüksek Yaşam Beklentisi: Sosyalist rejimler, halka yüksek yaşam standartları vaat ettiler. Ancak bu vaatler yerine getirilemeyince, halkın rejimlere olan inancı azaldı.

Dış Etkenler:
* Soğuk Savaş: Soğuk Savaş döneminde Batı ülkeleri, sosyalist rejimlere karşı ekonomik ve siyasi baskı uyguladılar. Bu durum, sosyalist rejimlerin zayıflamasına katkıda bulundu.

* Gorbaçov'un Reformları: Sovyet lideri Mihail Gorbaçov'un başlattığı "Perestroyka" ve "Glasnost" reformları, Sovyet toplumunda değişim rüzgarları estirdi. Ancak bu reformlar, Sovyet rejiminin çöküşünü hızlandırdı.

Sosyalizmin çöküşü, karmaşık bir süreçti ve birçok faktörün etkileşimiyle gerçekleşti. Bu faktörler, ekonomik, siyasi, sosyal ve dış etkenler olarak sınıflandırılabilir. Sosyalizmin çöküşü, 20. yüzyılın en önemli olaylarından biriydi ve dünya siyasetini derinden etkiledi.

20. Yüzyılda dünyada ve bölgemizde bu gerçekler yaşanırken maalesef karanlık labirentlerde oluşturulan sekter siyasî ideolojik tezlerle Kürd halkına Kurtuluş reçetesi diye sömürgeci devletlerin rejimlerini radikal sosyalizm yapma mücadelesi verdirilmeye başlandığı dönemdir.

Bu sekter ve yanlış değerlere, yanlış yol ve yöntemlere dayalı radikalist mücadele halkımıza ağır bedeller ödeyerek günümüze kadar devam etmektedir.