Sevgi, dayanışma ve empati ile engelsiz bir yaşamı hep birlikte inşa edeceğiz. Engelliler Günü Kutlu Olsun
İnsan hakları felsefesinin temelinde bütün insanların, yalnızca insan olmalarından ötürü onur, vicdan ve hak sahibi olduğu düşüncesi yatar. Bu da insanların özellikleri, yani ırkları, dinleri, dilleri, sağlık durumları, cinsiyetleri vb. ne olursa olsun insan olarak değerli olduğunun kabul edilmesini ve eşit haklara sahip olmasını gerektirir.
Bu anlayış İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde “Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdanla donatılmışlardır, birbirlerine kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar.” şeklinde ifade edilmiştir. Dolayısıyla engelli kişiler de, insanlık ailesinin onurlu birer üyesi olarak temel hak ve özgürlüklere sahiptirler. Ne var ki engellilik, bir insan hakları sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır.
Geçmişten günümüze, dünyanın her yerinde engelli kişilerin yaşam hakkı ihlalleri dâhil temel hak ve özgürlüklerinden faydalanmasını engelleyen, önyargı, damgalama ve ayrımcılıkla beslenen bariyerler var olmuştur ve bugün hala var olmaya devam etmektedir.
Birleşmiş Milletler 1981 yılını Uluslararası Engelliler Yılı (IYDP) ilan etti. Bu eylem planı fırsat eşitliğini, rehabilitasyonu ve engelliliğin önlenmesini vurguladı. IYDP'nin önemli bir çıktısı, Engelli Kişilere İlişkin Dünya Eylem Programı oldu. BM programı 1982'de kabul etti. Ek olarak, BM 1983'ten 1993'e kadar olan yılları Uluslararası Engelliler On Yılı ilan etti. 1992'de, o on yılın kapanışından bir yıl önce, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 3 Aralık'ı Dünya Engelliler Günü olarak ilan etti.
Uluslararası Engelliler Günü (IDPD), her yıl 3 Aralık'ta kutlanan bir BM günüdür.
Engellilerin haklarının ve refahının toplumun her kademesinde ve kalkınmasında desteklenmesi ve siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel hayatın her alanında engellilerin durumu hakkında farkındalık yaratma günüdür. DSÖ, her yıl bu günü kutlamak için BM'ye katılarak engellilerin haklarını güvence altına almanın önemini pekiştiriyor;
Dünyada 1 milyardan fazla insan engelli. Dünya nüfusunun yüzde 15'ini oluşturan engelli kişiler, dünyanın en büyük azınlığını oluşturmaktadır. Ayrıca her yedi kişiden biri engellidir.
Tanım ve Türler
- Görme Engelli
- Dil ve Konuşma Engelli
- Ruhsal ve Duygusal Engelli
- İşitme Engelli
- Zihinsel Engelli
- Süreğen (Kronik) Hastalığı Olanlar
- Ortopedik Engelli
- Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
Engellilik, önemli ölçüde bozulmuş bir durum veya işlev olarak tanımlanır. Engel türleri şunları içerir:
Dünya Bankası’nın verilerine göre, dünyanın en yoksul insanlarının %20’sinde bir engel türü bulunmaktadır ve bu kişiler kendi toplumlarında en dezavantajlı grup olma eğilimindedir.
OECD verilerine göre; OECD ülkelerinde eğitim düzeyi düşük gruplar arasında engellilerin oranı önemli derecede yüksektir.
2006'da BM, Engelli Kişilerin Haklarına İlişkin Sözleşme'yi (CRPD) kabul etti. CRPD, erişilebilirlik ve kapsayıcılığı engelli kişiler için temel haklar olarak beyan etmiştir. Ne yazık ki, bu hakların tanınması için daha yapılması gereken çok şey var.
DSÖ, Cenevre'deki genel merkezinde halkı eğitmek, farkındalık yaratmak, siyasi irade ve kaynakları savunmak ve DSÖ'nün başarılarını kutlamak için yıllık bir IDPD etkinliği düzenlemektedir. 2022'de DSÖ, engelli kişiler için sağlık eşitliğine ilişkin Küresel Rapor'u yayınladı. Bu rapor, engelli kişilerin yaşadığı sağlık eşitsizliklerini ele almak için ülkelerin uygulayabilecekleri yaklaşımları ve eylemleri ortaya koymaktadır.
Dünya Engelliler Günü, her 3 Aralık’ta, engellilerin, bakıma muhtaç kişiler değil temel hakların öznesi eşit birer vatandaş olduğunu, engelli kişilerin topluma tam ve etkin katılımının önündeki çevresel ve toplumsal bariyerlerin kaldırılması gerektiğini ve kapsayıcı bir dünyanın inşasının ancak engelli kişilerle birlikte gerçekleştirilebileceğini hatırlatmaktadır.
