Tarih boyunca birçok medeniyetin hâkimiyetine giren Hakkâri ili çoğunlukla kale görevi üstlenmiştir.1514 yılında Çaldıran savaşı ile Osmanlı devletinin hâkimiyetine girmiştir. Çaldıran savaşı o dönem Osmanlı padişahı Birinci Selim ile Safevi devleti hükümdarı Şah İsmail arasında yaşanmış tarihi bir savaştır.
Bu dönemden sonra birçok defa el değiştiren Hakkâri ili sırasıyla Birinci Dünya savaşında Ruslar tarafından işgal edilmiş ancak 1918 yılında tekrardan kurtarılmıştır. 1926 yılında yapılan Ankara Antlaşması ile Musul dâhil beş bölgesi ulusal hudutlar dışında kalan Hakkâri aynı yıl il statüsü kazanmıştır. 1933 yılında Van İline bağlanmış, 1936 yılında yeniden il statüsü kazanmıştır.
İlk dönemlerde sahipsiz yeşillik anlamına gelen Çölemerik ismi ile anılan şehir daha sonra Hakkâri olarak değiştirilmiştir. Hakkâri ili sınırları bakımından Van ve Şırnak illerine komşudur. Irak ve İran’a bağlanan sınır kapıları mevcuttur. Karasal iklimin hâkim olduğu şehirde kışları soğuk yazları ise çok sıcak geçmektedir.
Bozkır bitki örtüsü ile kaplı şehir dağları ile ün kazanmıştır. Şarkılara konu olan Sümbül dağı tüm ihtişamı ile Hakkâri’ye kol kanat germektedir. Berçelan yaylası ve Cilo Sat gölleri diğer önemli noktalarıdır.
Zor bir coğrafyaya sahip şehirde insanlar geçimini tarım ve hayvancılıkla sağlamaya çalışmaktadır. Son dönemlerde yaşanan kuraklık ve hayat zorluğu ile birlikte tarım ve hayvancılık faaliyetleri terk edilmeye başlanmıştır. Memur şehri görünümüne bürünmüştür.
2020 verilerine göre toplam nüfusu 280 bin civarıdır. Bu nüfusun yaklaşık 148 bini erkek 131 bini ise kadın nüfustan oluşmaktadır. Doğum oranları Türkiye ortalamasına göre yüksek olmasına rağmen son dönemlerde azalma eğilimi göstermektedir.
Halı, kilim ve folklorik özellikleri ile ön plana çıkan bir şehirdir. Düğünleri dillere destan şekilde yapılmakta ve 3 gün 3 gece sürmektedir. Bu konu hakkında aşiretlerin önde gelenleri yeni kararlar almakta ve sınırlamalar getirmektedir. Bu kararlar ekonomik zorluklar yaşayan kesimler için kolaylık sağlamaya yöneliktir.
Çok zengin bitki örtüsüne sahip şehirde endemik bitki olan ters lale yetişmektedir. Endemik bitki ender yerde yetişen bitki anlamına gelmektedir. Bunun yanı sıra pancar, yayla muzu vs yetişmektedir. Narlı köyü mikroklima özelliği taşımakta ve nar, incir, üzüm, ceviz vs. yetişmektedir.
Mir kalesi şehrin tam ortasında yer alıp kaleden tüm şehir izlenebilmektedir. Hakkâri merkeze 12 km uzaklıkta yer alan 2700-3700 rakımları arasında Merga Bütan kayak merkezi hizmete açılmıştır. Kayak merkezi şehre yeni bir görünüm kazandırmıştır. Türkiye’nin değişik şehirlerinden ziyaret edilmeye başlanmıştır. Türkiye’nin en hızlı akan akarsulardan olan Zap suyu son dönemlerde su sporlarına ev sahipliği yapmaya başlamıştır.
Düğünlerde ve özel günlerde hazırlanan Doğaba, Keledoş, Kepaye, Kıris, Tırşik vs. en meşhur yemekleridir.
Hakkâri'nin ilçeleri
Çukurca
Şemdinli
Yüksekova
Derecik
Şehrin en büyük ilçesi Yüksekova’dır.2018 yılında Derecik ilçe statüsü almıştır.
04 Şubat 2021 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 5 İlçe, 8 belediye, bu belediyelerde 56 mahalle ve ayrıca 125 köy vardır.
Hakkâri Milli Eğitim Müdürlüğü 2021 verilerine göre toplam;
- 424 Okul
- 68096 Öğrenci
- 4535 Öğretmen bulunmaktadır.
Hakkâri’de tarih içerisinde dini anlamda Nasturilik, Keldanilik, Yahudilik, Ezidilik, Müslümanlık gibi inançlar görülmüştür. Belirtilen bu inançların dini mekânlarının izlerini görmek mümkündür. Günümüzde ise 2020 TÜİK verilerine göre ilde toplam cami sayısı 487’dir.
Hakkâri ilinin toplam yüzölçümü 7095 km karedir. Posta kodu 30000,plakası 30 ve telefon kodu ise 438’dir.
Bu yazıda mümkün olduğunca Hakkâri ilini tanıtmaya çalıştım. Yazıda Hakkâri ile ilgili ihtiyaç duyulacak her unsura yer vermeye çalıştım. Yazıda geçen istatistiki bilgilerin tamamı ilgili birimlerden elde edilmiştir. Nice güzellikler ve iyi kalpli insanlar barındıran bu güzide şehrimizin daha da gelişmesi ve istenen seviyeye ulaşması tüm şehir sakinlerinin beklentisidir.
