Dünya günümüzden yaklaşık 15 milyar yıl önce büyük bir patlama sonucunda oluşmaya başlamıştır. Evrene dağılan toz ve kaya parçaları evrenin dönmesi sonucunda bir araya geldi ve dünyamız oluşum sürecine hızlı bir şekilde başladı.(4.6 milyar yıl önce)Bu olayı takiben dönmesine devam eden dünyamızda çeşitli evreler halinde yeni oluşumlar izlenmeye başlandı.
Dünya en dıştan içe doğru yer kabuğu,manto ve çekirdek katmanlarından oluşur.Bu katmanların özellikleri birbirinden farklı olsa da birçok yönü ile etkileşim halindedirler.
Dünya Güneş Sisteminin bir parçasıdır. Bu sistemde 9 gezegen ve 101 adet uydu bulunmaktadır.Bu uydulardan biri de Dünyamıza ait Ay'dır.
Dünya'nın şekillenmesine yardımcı olan Orojenez,Epirojenez, Deprem, Volkanizma gibi oluşumlar sırası ile meydana gelmeye başladı. Günümüzde de oluşumlarına devam eden bu güçler dünyamızı şekillendirmeye devam etmektedir. Orojenez dağ oluşumu,Epirojenez kıta oluşumu, Deprem sismik hareket,Volkanizma ise mağmanın litosfer katmanın zayıf noktalarından yüzeye çıkması olayıdır.
Belirtilen bu değişimler jeolojik devirlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Jeolojik Devirleri şu şekilde sıralayabiliriz.
- İlkel Zaman
- Birinci Zaman
- İkinci Zaman
- Üçüncü Zaman
- Dördüncü Zaman
İlkel zaman Prekambriyen ya da Arkeozoik,Birinci zaman Paleozoik,İkinci zaman Mezozoik,Üçüncü zaman Tersiyer ya da Neozoik,Dördüncü zaman ise Antropozoik olarak bilinir.Bu devirler belirli bir sıra ve süre izlemiştir.En uzun süren devir 4 milyar yıl ile İlkel zaman olmuştur.
Bu devirlerde yaşanan olaylar dünyamız için bir dönüm noktası olmuştur.
İlkel zamanda kıta çekirdekleri oluşmaya başlamıştır.Birinci zamanda kömür yatakları ve bazı dağlar oluşmaya başlamıştır.İkinci zamanda yer kabuğu parçalandı ve kıtalar ortaya çıkmaya başlamıştır.Üçüncü zamanda okyanuslar,linyit ve tuz yatakları,kıvrım dağlar oluşmaya başlamıştır.Dördüncü zamanda ise insanlar ortaya çıkmaya başlamıştır.
İç kuvvetlerin etkisi ile 7 kıta(Asya,Avrupa,Afrika,Avustralya,Kuzey Amerika,Güney Amerika,Antarktika) ve 5 okyanus(Pasifik,Atlas,Hint,Arktik,Güney) ve yaklaşık 50 deniz oluşmuştur.
Ayrıca meydana gelen bu değişim ve olaylar kayaçlar döngüsünü de etkilemiştir.Buna göre magmatik,sedimanter ve metamorfik kayaç türleri oluşmuştur.Bu kayaç türleri de birbirleri ile etkileşim halinde olup dönüşümlerine devam etmektedirler.
Tüm süreç içerisinde Türkiye'de durum şu şekildedir.
Türkiye oluşumuna üçüncü ve dördüncü zamanda başlamıştır.Türkiye genç oluşumlu bir ülkedir.O nedenle İç kuvvetler tüm gücü ile şekillendirmeye devam etmektedir.
Genç oluşumlu bir ülkede:
- Deprem
- Volkanizma
- Fay hatları
- Termal sular
- Kırık hatlar vs sıkça görülmektedir.
Türkiye'nin yüzölçümünün yaklaşık %96'sı,nüfusunun ise yaklaşık %98'i deprem riski altındadır.Bu durum Türkiye'nin genç oluşumlu olmasından kaynaklanmaktadır.Bu konuda araştırmalar yapan ve araştırma konularını Deprem ve Türkiye adlı kitabında anlatan hatta bu kitaplardan bir tanesini bana hediye eden Deprem Uzmanı Prof.Dr.Okan Tüysüz'ün araştırmalarından bulabilirsiniz.
Dünyada meydana gelen bu değişimlerin yanında iklimsel değişimlerde yaşanmaktadır.Yaşanan küresel iklim değişmeleri belirgin bir durum seyretmeye başlamıştır.Uzun süren kuraklıklarla birlikte son dönemlerde yaşanan yoğun yağışlar bu değişimi ispatlamaya yeterlidir.Bu değişimlerde beşeri unsurların etkisi oldukça fazladır.
Bu değişime etki eden beşeri unsurlar;
- Fosil yakıtlardaki artış
- Bilinçsiz arazi kullanımı
- Hidrosferdeki zararlı etkiler
- Doğal kaynaklardaki artış
- Aşarısı nüfus artışı vs.
Dünya değişimine devam edecektir.Her şeyin bir sonunun olduğu gibi dünyanın da bir sonu olacaktır.Ancak daha bilinçli davranarak bu değişimi ve sonu yavaşlatabiliriz.Buna da en yakın çevremize sahip çıkarak başlayabiliriz.
